خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و دوم : سوگیری پس نگر )

خطای بیست و دوم : سوگیری پس نگر  (Hindsight Bias)

🔻

تمایل ناآگاهانه افراد به درک واقعه به عنوان یک رویداد قابل پیش بینی بعد از وقوع رویداد را سوگیری پس نگر می گویند . به عبارتی وقتی رویدادی اتفاق افتاد ، مردم سعی دارند آن را به عنوان یک رویداد از قبل قابل پیش بینی تلقی کنند و در بیان علت وقوع رویداد ، تحلیل های به ظاهر منطقی و درستی از آن ارائه دهند! در واقع ذهن تمایل دارد که وقتی رویدادی اتفاق افتاد ، دلیل های به ظاهر منطقی لازم و کافی برای وقوع آن پیدا کرده و احساس کند براحتی می توانسته آن را از قبل پیش بینی کند ! در حالیکه عملاً قبل از وقوع رویداد ، امکان دستیابی به آن دلائل و پیش بینی واقعه براحتی ممکن نبوده است. 

 

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و یکم : حسابداری ذهنی)

خطای بیست و یکم : حسابداری ذهنی  (Mental Accounting Bias)

🔻

به موارد زیر دقت کنید: 

۱- شخصی یک دست کت و شلوار را به قیمت 500 هزار تومان در یک فروشگاه می‌پسندد، اما او به دلیل اینکه احساس می‌کند خرید نامعقول است از خرید آن منصرف می‌شود. ماه بعد همین کت و شلوار را از همسرش به عنوان هدیه تولد دریافت می‌کند. او و همسرش حساب‌ بانکی مشترک دارند با این وجود شخص احساس رضایت کامل دارد! 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیستم : اثر موهبت یا اعطاء)

خطای بیستم : اثر موهبت یا اعطاء  (Endowment Effect)

🔻

اثر موهبت به این واقعیت اشاره دارد که افراد وقتی می خواهند اموال و دارائی های تحت مالکیت خود را به فروش برسانند ، ارزش بیشتری نسبت به زمانی که بخواهند آن ها را خریداری کنند برای آن در نظر می گیرند و پول بیشتری درخواست می کنند و به عبارتی تصور بر اینست که چیزی که هنوزبه مالکیت ما در نیامده ،ارزشش کمتر از مقدار واقعی آنست و بلافاصله بعد از خرید ، ارزش بیشتری برای آن در نظر گرفته می شود !

 

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای نوزدهم : انتساب به خود)

خطای نوزدهم : خطای انتساب به خود  (Self-Attribution Bias)

🔻

خطای انتساب به خود یک فرآیند شناختی و ادراکی است که در آن افراد تمایل دارند موفقیتهای بدست آمده را به فاکتورهای درونی همانند هوش و استعداد خود نسبت داده و برای شکست ها عوامل بیرونی را سرزنش کنند ویا اینکه خود را بدشانس تلقی کنند .   

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای هجدهم : چارچوب گذاری)

خطای هیجدهم : خطای چارچوب گذاری  (Framing Bias)

🔻

محققان متوجه شدند که وقتی توضیحات مربوط به گزینه های تصمیم بر اساس سود یا ضرر بیان می شود ، به طور سیستماتیک باعث بروزرفتارهای متفاوتی در انتخاب و تصمیم گیری افراد می شود . به عبارتی ایجاد چارچوب ذهنی مثبت باعث نوعی ازرفتار می شود که متفاوت با چارچوب های منفی است !  این یافته محققان ثابت می کند که وقتی اطلاعات ناقص و یا پیچیده است ، احساسات می تواند در تصمیم گیری نقش داشته باشد . 

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای هفدهم : همه یا هیچ)

خطای هفدهم : همه یا هیچ (All or Nothing Bias)

🔻

به مثالهای زیر دقت کنید: 

1- احتمالاً شما هم از این دست آدمها دیده اید که وقتی می خواهند چیزی بخرند اینگونه صحبت می کنند: یا گوشی آیفون می خرم و یا اصلاً گوشی نمی خرم ! یا ماشین نمی خرم یا اگر بخرم فقط تویوتا می خرم! یا مسافرت نمی رم یا اگر برم باید مسافرت خارج برم!  

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای شانزدهم : نقطه کور)

خطای شانزدهم : خطای نقطه کور  (Blind Spot Bias)

🔻

این یک واقعیت پذیرفته شده است که انسانها خطاهای دیگران را سریعتر و راحت تر از خطاهای خودشان می بینند . گرایش به این باور که ما کمتراز دیگران دچارخطا می شویم را خطای نقطه کور می گویند . وقتی نمی توانیم خطاهای خود را ببینیم ، ممکن است قضاوتها و رفتارهای ما آسیب زا بوده و اثرات منفی به دنبال داشته باشد.

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای پانزدهم : تمایل به ریسک صفر)

خطای پانزدهم : تمایل به ریسک صفر  (Zero-Risk Bias)

🔻

موقعی که حذف کامل ریسک های کوچک را به کاهش ریسک های بزرگتر ترجیح می دهیم ،اصطلاحاً دچار خطای تمایل به ریسک صفر شده ایم . تحقیقات نشان داده است که وقتی قرار است بین دو حالت کاهش ریسک از مثلاً 3 درصد به صفر و کاهش ریسک از 50 درصد به 20 درصد باهمان شرایط یکسان هزینه ، تصمیم گیری انجام شود ،انسانهای بیشتری تمایل دارند گزینه اول را انتخاب کنند! کمی غیر منطقی و متناقض به نظر می رسد . 

به موارد زیر دقت کنید: