خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و دوم : سوگیری پس نگر )
خطای بیست و دوم : سوگیری پس نگر (Hindsight Bias)
🔻
تمایل ناآگاهانه افراد به درک واقعه به عنوان یک رویداد قابل پیش بینی بعد از وقوع رویداد را سوگیری پس نگر می گویند . به عبارتی وقتی رویدادی اتفاق افتاد ، مردم سعی دارند آن را به عنوان یک رویداد از قبل قابل پیش بینی تلقی کنند و در بیان علت وقوع رویداد ، تحلیل های به ظاهر منطقی و درستی از آن ارائه دهند! در واقع ذهن تمایل دارد که وقتی رویدادی اتفاق افتاد ، دلیل های به ظاهر منطقی لازم و کافی برای وقوع آن پیدا کرده و احساس کند براحتی می توانسته آن را از قبل پیش بینی کند ! در حالیکه عملاً قبل از وقوع رویداد ، امکان دستیابی به آن دلائل و پیش بینی واقعه براحتی ممکن نبوده است.
به موارد زیر دقت کنید:
1- موقعی که یک مسابقه فوتبال به پایان می رسد و یکی از دو تیم شکست می خورد ، تقریباً اغلب افراد در گروههای چند نفری شروع به پیدا کردن دلائل شکست می کنند و هر کسی از زاویه دید خودش مواردی از علت شکست را بیان می کند که قبل از بازی ممکن است به آنها فکرهم نکرده باشد و حتی ممکن است تا قبل از شروع بازی به برد تیم محبوب خود امیدوارهم بوده باشد ! به عنوان مثال یکی میگه " آره دیگه وقتی مربی به بازیکن خارجی اعتقاد نداره ، همین میشه! " یا اون یکی میگه "کلاً سیستم 4-4-2 برای این تیم جواب نمیده ما باید بریم سمت 3-5-2 ، راه دیگه ای نداریم !"
2-سریال هرکول پوارو را بیاد بیاورید؛ برای بسیاری از ما پیش می آمد که وقتی در پایان مشخص می شد، قاتل چه کسی بوده است ؛ به راحتی فراموش می کردیم که در حین تماشای سریال ما به افراد دیگری به عنوان قاتل ظنین می شدیم و اتفاقاً وقتی سریال به پایان می رسید و شخصیت ها و رفتارهایشان را بازنگری می کردیم ، کاملاً معتقد می شدیم که غیر از اون قاتل واقعی کس دیگری نمی توانسته مرتکب قتل شده باشد ! و به راحتی برداشتهای قبلی خود را که فراموش کرده بودیم ، نقض می کردیم ! به عبارتی ممکن است در حین تماشای سریال با خود می گفتیم که همه سریال رو می توانم پیش بینی کنم ولی در واقع احتمالاً مرتکب اشتباه شده باشید .
🔺
محققان معتقدند که سه مولفه کلیدی باعث بوجود آمدن این سوگیری می شود: اول اینکه : مردم تمایل دارند که پیش بینی های قبلی خود را تحریف و یا فراموش کنند ! به عبارتی موقعی که پیش بینی هایشان قبل از وقوع رویداد را گوشزد می کنید،سعی می کنند آنها را تحریف کنند و اعلام کنند منظورشان این نبوده است ! دوم اینکه موقع ارزیابی رویدادی که اتفاق افتاده است ، مردم تمایل دارند وقوع آن را امری عادی و اجتناب ناپذیر جلوه دهند ! وسوم اینکه مردم تمایل دارند ثابت کنند قدرت پیش بینی رویدادها و حوادث را دارند !
