تفکر

اهمیت فکر کردن بر کسی پوشیده نیست و همواره دعوت به تفکر بیشتر ، همه جا دیده و شنیده می شود.  مدتی است به این مساله فکر می کنم که چجوری فکر کنیم؟!  آیا اساسا بیشتر فکرکردن بهتر است یا درست فکر کردن؟ یا هردو؟ آیا فکر کردن مهارت است ؟

کم کم دارم به این نتیجه می رسم که حتی فکر کردن هم ساختار دارد و اینکه هر جوری دلت بخواد فکر کنی ، پروسه نتیجه گیری را پر هزینه می کنی! 

بگذارید اول فکر کردن را تعریف کنیم：هر چیزی که در دنیای اطراف ما وجود دارد ، object نام دارد مثلا صندلی یک object است.  معادل صندلی یا object در ذهن ما نیز وجود دارد که نقشه یا تصویری از آن است و اصطلاحا به آن  subject می گویند.  فکر کردن یعنی در کنار هم قراردادن یا آرایش subject ها به گونه ایکه تصویری ذهنی ایجاد شود که لزوما در دنیای خارج معادل نداشته باشد. 

نقشه ذهنی مهمترین خطاهای ذهنی

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و چهارم : سوگیری در توجه)

خطای بیست و چهارم : سوگیری در توجه  (Attentional Bias)

🔻

گونه‌ای ازسوگیری‌های شناختی است که فرد به صورت غیرارادی توجه ویژه‌ای به یک محرک خاص و یا یک نشانه حسی دارد. چنین سوگیری‌هایی معمولاً به قضاوت ضعیف و نادرست و یا یادآوری ناقص از یک واقعه خاص می‌انجامند. از پیامدهای این سوگیری می‌توان، ضعف در تصمیم‌گیری منطقی و گرایش به یک و یا چند مشخصه از کل مشخصه‌های یک پدیده را نام برد.

 

به موارد زیر دقت کنید: 

1- شخصی که به ظاهر و لباس خود زیاد اهمیت می دهد ، توجه بیشتری به لباس و ظاهر افراد می کند و چه در محل کار و چه در اجتماع و ... بیشتر تمرکز خود را صرف لباس و ظاهر افراد کرده و  ممکن است از دیگر جنبه ها غافل بماند . 

 

2- فردی که به بدنسازی علاقه مند می شود وقتی به خیابان می رود سریع دنبال آدمهایی می گردد که هیکل ورزشکاری دارند و به قطر بازوها و شکم و ... توجه می کند . این شخص قبلاً که به بدنسازی علاقه مند نبود ، ممکن است به ندرت متوجه آدم هایی شده باشد که هیکل ورزشکاری داشتند . 

🔺

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و سوم : اثر عدم اجماع)

خطای بیست و سوم : اثر عدم اجماع  (False-Consensus Effect)

🔻

اثرعدم اجماع یک نوع خطای شناختی است که درآن افراد فکر می کنند اکثریت افراد جامعه با باورها، اعتقادات ، رفتارها ، نگرش وارزشهای آنها موافقند . به عبارتی مردم فکر می کنند که ارزش ها ،باورها و نظرات آنها نرمال است . این سوگیری باعث می شود که فرد فکر می کند هرکس دیگری با وی موافق است و گاهاً باعث می شود فرد به اشتباه به نظرات خود بیش از حد بها بدهد . 

 به عنوان مثال برنامه نود یا یک برنامه دیگر تلویزیونی را در نظر بگیرید . وقتی سئوالی با این مضمون پرسیده می شود که بهترین گزینه ممکن کدام است و شما مثلاً گزینه 3 را پیامک می کنید . ناخودآگاه فکر می کنید که اکثریت افراد نیز گزینه 3 را پیامک می کنند و همین انگیزه باعث می شود تا پایان برنامه منتظر بمانید تا نتیجه را ببینید . 

 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و دوم : سوگیری پس نگر )

خطای بیست و دوم : سوگیری پس نگر  (Hindsight Bias)

🔻

تمایل ناآگاهانه افراد به درک واقعه به عنوان یک رویداد قابل پیش بینی بعد از وقوع رویداد را سوگیری پس نگر می گویند . به عبارتی وقتی رویدادی اتفاق افتاد ، مردم سعی دارند آن را به عنوان یک رویداد از قبل قابل پیش بینی تلقی کنند و در بیان علت وقوع رویداد ، تحلیل های به ظاهر منطقی و درستی از آن ارائه دهند! در واقع ذهن تمایل دارد که وقتی رویدادی اتفاق افتاد ، دلیل های به ظاهر منطقی لازم و کافی برای وقوع آن پیدا کرده و احساس کند براحتی می توانسته آن را از قبل پیش بینی کند ! در حالیکه عملاً قبل از وقوع رویداد ، امکان دستیابی به آن دلائل و پیش بینی واقعه براحتی ممکن نبوده است. 

 

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیست و یکم : حسابداری ذهنی)

خطای بیست و یکم : حسابداری ذهنی  (Mental Accounting Bias)

🔻

به موارد زیر دقت کنید: 

۱- شخصی یک دست کت و شلوار را به قیمت 500 هزار تومان در یک فروشگاه می‌پسندد، اما او به دلیل اینکه احساس می‌کند خرید نامعقول است از خرید آن منصرف می‌شود. ماه بعد همین کت و شلوار را از همسرش به عنوان هدیه تولد دریافت می‌کند. او و همسرش حساب‌ بانکی مشترک دارند با این وجود شخص احساس رضایت کامل دارد! 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای بیستم : اثر موهبت یا اعطاء)

خطای بیستم : اثر موهبت یا اعطاء  (Endowment Effect)

🔻

اثر موهبت به این واقعیت اشاره دارد که افراد وقتی می خواهند اموال و دارائی های تحت مالکیت خود را به فروش برسانند ، ارزش بیشتری نسبت به زمانی که بخواهند آن ها را خریداری کنند برای آن در نظر می گیرند و پول بیشتری درخواست می کنند و به عبارتی تصور بر اینست که چیزی که هنوزبه مالکیت ما در نیامده ،ارزشش کمتر از مقدار واقعی آنست و بلافاصله بعد از خرید ، ارزش بیشتری برای آن در نظر گرفته می شود !

 

به موارد زیر دقت کنید: 

خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای نوزدهم : انتساب به خود)

خطای نوزدهم : خطای انتساب به خود  (Self-Attribution Bias)

🔻

خطای انتساب به خود یک فرآیند شناختی و ادراکی است که در آن افراد تمایل دارند موفقیتهای بدست آمده را به فاکتورهای درونی همانند هوش و استعداد خود نسبت داده و برای شکست ها عوامل بیرونی را سرزنش کنند ویا اینکه خود را بدشانس تلقی کنند .   

به موارد زیر دقت کنید: