تعاریف مربوط به مدل ذهنی

یک مدل ذهنی توضیح فرآیند تفکر یک شخص در مورد اینست که یک پدیده یا موضوع چگونه در دنیای واقعی کار می کند. 

آنالوژی سازمانها با بدن انسان

اگر یادتان باشد قبلا گفتیم که برای درک بهتر کارکردها و مکانیزم های کسب و کارها و سازمانها می توان از کارکردها و مکانیزم های بدن انسان الهام گرفت.  

یکی از مواردی که به نظر می آید با این شیوه تفکر، می توان آن را مورد بازنگری قرار داد اینست که بعضا موقع افتتاح و بهره برداری از یک کارخانه یا کسب و کار جدید ، از رسانه ها شنیده می شود که این کارخانه بزرگترین یا پیشرفته ترین آن در نوع خود در خاورمیانه یا منطقه است. 

همانگونه که یک انسان یکدفعه نمی تواند با تجربه یا بزرگسال متولد شود و بایستی تمامی مراحل نوزادی ،نوجوانی، جوانی ، میانسالی، بزرگسالی و پختگی را یکی یکی پشت سر بگذارد ، به همین قاعده بهتر می نماید که کارخانه ها و کسب و کارها نیز ابتدا نوزاد بدنیا بیایند و مرحله به مرحله ضمن یادگیری کم کم رشد کرده ، بزرگ شده و در حین کسب و افزایش تجربه بتوانند روی پای خودشان بایستند، سپس با ایجاد واحدهای بیشتر همنوع ، باعث توسعه پایدار اقتصادی و ایجاد اشتغال افزون تر شوند. 

به همین منوال همانگونه که یک کودک یا نوجوان علیرغم  برخورداری از پیشرفته ترین سیستم عصبی موجود در جهان ، آنگونه که باید نمی تواند از آن بهره لازم را ببرد ، یک کسب و کار هم اگر به پیشرفته ترین سیستم های اطلاعاتی ممکن مجهز باشد ، لیکن پروسه طولانی مدت یادگیری و پیاده سازی سیستمی را طی نکند ، نمی تواند از سیستم های موجود بهره لازم را ببرد.  

اگرچه ساخت بزرگترین یا  پیشرفته ترین کارخانه در خاورمیانه یا منطقه به نوعی احساس غرور و افتخار را به همراه دارد ، لیکن همانگونه که یک انسان بزرگسال پخته و با تجربه به سالها زحمت و یادگیری و چشیدن سردی و گرمی روزگار نیاز دارد ، یک کسب و کار جدید هم ناگزیر است تا راه بزرگ شدن و پخته شدن را بعد از سالها فراز و فرود بدست آورد ، در غیر اینصورت احتمال ناکامی در بلندمدت بالا خواهد بود.

آنالوژی هرم مازلو با نیازهای سازمانها

🖊  همانطور که می دانید آبراهام مازلو سلسله مراتب نیازهای انسانی را در قالب هرمی که بعدها به نام خود ایشان نامگذاری شد ، دسته بندی کرد.  

به اعتقاد مازلو نیازهای انسان از یک سلسله مراتب برخوردار است و رفتارها و میزان انگیزه هایش وابسته به مهم ترین نیاز در یک لحظه خاص است.  بدین صورت که افراد تا زمانیکه نیازهای فیزیولوژیک همانند خواب،خوراک،پوشاک، سلامت و همچنین نیازهای مربوط به امنیت جانی ، مالی و شغلی شان تامین نشود، بدنبال پاسخگویی به سطح بالاتر نیازها از جمله نیازهای اجتماعی، ازدواج،نیاز به احترام و نیازهای مربوط به خودشکوفایی و رشد استعداد نخواهند رفت. 

به عبارتی پاسخگویی و ارضا نیازها از پایین ترین سطح که قاعده هرم هست ، شروع شده و پس از ارضا ضمن فروکش کردن ، انگیزه برای توجه به نیاز سطح بالاتر ایجاد می شود. 

🔹 با الهام از هرم مازلو می توان نیازهای انسانی را با نیازهای کسب و کارها و سازمانها، قیاس و یا به عبارتی آنالوژی یا مثابه سازی کرد.  

جانبداری حاصل از میل به فعال‌نمایی

🖊 در زمان زدن ضربه پنالتی در فوتبال کمتر از 0.3 ثانیه طول می‌کشد تا توپ از پای بازیکن جدا شود و به دروازه برسد و طبیعی است که دروازه‌بان زمان کافی برای دنبال کردن مسیر توپ نداشته‌باشد. او باید قبل از آنکه ضربه زده‌شود تصمیم خود را بگیرد.

🖊فوتبالیست‌ها یک سوم اوقات وسط دروازه را هدف می‌گیرند. یک‌سوم اوقات به سمت چپ و یک‌سوم اوقات هم به سمت راست دروازه شوت می‌زنند. دروازه‌بان‌ها بر این موضوع واقف‌اند، ولی آنها چه می‌کنند؟ به‌سمت چپ یا به سمت راست شیرجه می‌روند و خیلی به‌ندرت پیش می‌آید که سر جای خود بایستند حتی با وجودی که با یک حساب سرانگشتی یک‌سوم توپ‌ها به همان‌جایی میروند که آنها ایستاده‌اند. 

دلیل اینکه آنها گرفتن این ضربات را نادیده می‌گیرند چیست؟

اثر پیگمالیون (Pygmalion Effect)

اثر پیگمالیون یک پیشگویی یا یک باور قوی و واقعاً نادرست است که در ابتدا به عنوان حقیقت تلقی می شود و ممکن است به خاطر ترس یا اشتباه افراد ، به اندازه ای برآنها تاثیر بگذارد که سرانجام عکس العمل های آنها موجب شود باوری که زمانی نادرست بود به حقیقت مبدل شود . به عبارتی اثر پیگمالیون یک پیشگویی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم (به دلیل ارتباط بین باور و رفتار) موجب تحقق خودش می شود .

🔻

  به موارد زیر دقت کنید: 

اعتماد و احترام خشت اول پیشرفت و توسعه

🔻

وقتی در مورد موفقیت شرکتها و برندهای مطرح جهانی مطلبی می خوانید یا می شنوید ، بلافاصله متوجه می شوید که یکی از رموزموفقیت آنها برخورداری از ارتباطات صمیمانه و مورد اعتماد بین کارفرما و کارکنان است و به عبارتی نیروی انسانی جایگاه ویژه ای در بین کارفرمایان دارد و احترام و اعتماد حرف اول را می زند . به عنوان مثالی در این زمینه ، احتمالا شما هم شنیدید که کارکنان گوگل هر زمان احساس کردند که خسته اند و نیاز به استراحت دارند ، می توانند در محل کارشان و درمکانی که برای همین منظور ایجاد شده ، بخوابند و استراحت کنند و بعد از ریکاوری مجدداً به سر کارشان برگردند . 

مطالعه افق مناسب از گذشته و آینده مسائل

خاطره یکی از دوستان باشگاه مهندسین ایران: 

یک زمانی در یک کارخانه تولید لوازم خانگی مشاهده کردم که در یک نوار نقاله ای یک موتور 11 کیلو وات بزرگ وجود دارد که برای کاری که انجام می دهد خیلی غیر طبیعی است و متعجب شدم . چون بی خودی انرژی زیادی مصرف می کند در حالی که موتور دو کیلو واتی هم می توانست همان کار را انجام دهد. پیگیر ماجرا شدم متوجه شدم حدود ده سال پیش یک موتور 1/1 کیلو وات در آن محل کار میکرد که سوخت. چون موتور 1/1 کیلو وات موجود نداشتند و یک موتور سه کیلو وات در انبار موجود بود آنرا بجای موتور مربوطه جاسازی کردند . این ماجرا گذشت و فراموش شد. سه سال بعد دوباره آن موتور سوخت چون پرسنل فنی عوض شده بودند و در انبار هم موتور 3 کیلو وات نبود و موتور ضعیف تر بجای موتور قوی نمی بندند یک موتور 5 کیلو وات که در انبار موجود بود بجای آن بستند که اگر تعویض قبلی در جایی ثبت شده بود می دانستند که موتور 1 کیلووات هم می توانستند ببندند. همین ماجرا چند بار تکرار شد و ثبت نشد تا اینکه موتوری 11 کیلو وات بجای موتور 1/1 کیلووات در جایی در حال کار بود. هر بار یک موتور قوی تر بسته بودند و بعد فراموش شده بود.

🔺

یکی از اصول های مهم تفکر سیستمی مطالعه افق مناسبی از گذشته و آینده یک مسئله است.از خودمان بپرسیم مسئله چگونه به وجود آمد و چه روندی را طی کرد؟ اگر مداخله نکنیم، روند آینده چگونه خواهد بود؟

یک عکس فوق‌العاده،نتیجه‌ فاصله‌ مناسب عکاس از سوژه است.

ارتباط بین سیستم های اطلاعاتی