نکاتی در باب نقد و انتقاد
🔻
احتمالا داستان زیر را شنیده اید: .
فردی به مدت چندین سال شاگرد نقاش بزرگی می شود و تمامی فنون و هنر نقاشی را فراگرفت .روزی استاد به او گفت :
دیگر شما استاد شده ای و من چیزی ندارم که به تو بیاموزم .
شاگرد با تشکر از استاد خداحافظی کرد ورفت . روز بعد فکری به سرش رسید . سه روز تمام وقت صرف کرد و یک نقاشی فوق العاده کشید و آن را در شلوغ ترین میدان شهر قرار داد و مقداری رنگ و قلمی در کنار آن قرار داد و از رهگذران خواهش کرد اگر هرجایی ایرادی می بینند یک علامت × بزنند .
غروب که برگشت، دید که تمامی تابلو علامت خورده است . بسیار ناراحت و افسرده به استاد خود مراجعه کرد و از وی گله مند شد . استاد شرح ماجرا را پرسید و او دقیقا بازگو کرد .
استاد به او گفت :
آیا می توانی عین همان نقاشی را برایم بکشی؟
شاگرد نیز چنان کرد . استاد آن نقاشی را در همان میدان شلوغ شهر قرار داد، ولی این بار رنگ و قلم را در کنار آن تابلو قرار داد، اما متنی که در کنار آن نوشت، این بود: از رهگذران خواهش می کنیم اگر جایی از نقاشی اشکال و ایرادی دارد، با این رنگ و قلم اصلاح بفرمایید.
غروب برگشتند و دیدند تابلو دست نخورده است. استاد به شاگرد گفت: حالا فهمیدی که من همه چیز را به تو آموزش داده ام، اما نکته مهم تر از همه این که تمام مردم می توانند انتقاد کنند، ولی کسی پیدا نمی شود که اصلاح کند!
چند مورد انتقاد درباره این داستان قابل ذکر است :
🔸قرار نیست شخصی که انتقاد می کند ، خودش هم اصلاح کند. به عنوان مثال اکثریت مردم بلافاصله متوجه عدم وجود یک تابلوی راهنمائی رانندگی در یک محله یا خیابان می شوند و می توانند انتقاد کرده و پیشنهاد اصلاح بدهند ، لیکن لازم نیست آنها به جای شهرداری تابلو نصب کنند!
🔸همه چیز را همگان دانند . قطعاً یک نفر هرچند متخصص هم باشد نمی تواند همه زوایای یک موضوع را به صورت کامل ببیند . در صورتی که با نقد دیگران راحتتر می تواند کل جوانب موضوع را درک کند .
🔸انتقاد زمان و امکانات زیادی لازم ندارد ، لیکن اصلاح نیاز به زمان گاها طولانی و امکانات دارد . چنانکه در داستان بالا نیز درج علامت ضربدر به عنوان نماد انتقاد ، زیاد زمان نمی برد ولی اصلاح یک تابلوی نقاشی هم زمان بر است و هم به ابزار مخصوص نیاز دارد.
🔸داشتن تخصص در همه موارد شرط لازم برای انتقاد نیست ،لیکن در همه موارد، اصلاح ، نیاز به تخصص دارد و شرط لازم است .(اگرچه در مواردی وجود تخصص شرط لازم برای انتقاد است ) . امروزه عصر ارتباطات است. انسانها به حجم زیادی از اطلاعات دسترسی دارند که همین موضوع باعث شده قدرت تحلیلشان بیشتر شده است .
🔺
⚪️ منصفانه انتقاد کنیم و از تخریب به بهانه انتقاد بپرهیزیم. هدف از نقد اصلاح امور جهت راحتی بیشتر ماست نه اثبات علم ما و ...
⚪️ موقع نقد ، موضوع را نقد کنیم نه اشخاص را .
⚪️اینکه چه کسی انتقاد می کند مهم نیست، مهم اینست که چه نقدی وارد می کند. گوش دادن به نقد هیچ هزینه ای ندارد . اگر نقد درست است که موضوع مورد نقد شایسته اصلاح است .اگر هم نقد وارد نیست که فبهالمراد .
⚪️بارها شنیده ایم که کمبود ، نیاز و ... مادر همه پیشرفت هاست! لیکن به نظر می آید می توان انتقاد را نیز به آن اضافه کرد ! جمله معروفی هست که میگه هرگز از کسی که همیشه با من موافق بود ، چیزی یاد نگرفتم !