مدیران پاک دست یا ساختارهای سیستمی؟

🔻

یکی از معیارهای مهم انتخاب مدیران در سازمانها برخورداری از ویژگی پاک دستی است که خوب البته به خاطر میزان مسولیت و منابع در اختیارمدیران این نوع نگرش نیکو و پسندیده است. 

به باور نگارنده یکی از مولفه های خیلی مهم در دستیابی سازمانها به سیستم کارآمد اداری، وجودسازوکارهای نظام مند و یا به عبارتی ساختارهای سیستمی می باشد. 

اگر این مولفه را در کنار ویژگی پاک دستی قرار دهیم با چهارحالت به شرح ذیل مواجه خواهیم شد：

A)

مدیران پاک دست- وجود ساختارهای سیستمی 

B)

مدیران ناسالم-وجود ساختارهای سیستمی

C)

مدیران پاک دست-عدم وجود ساختارهای سیستمی

D)

مدیران ناسالم-عدم وجود ساختارهای سیستمی

بیشترین لطمه ای که متوجه ناکارآمدی سازمانهاست از ناحیه مورد D است . در این حالت افراد از عدم امکان ردیابی فعالیتهایشان اطمینان دارند و براحتی وسوسه می شوند .

 درباره مورد C می توان گفت که حتی اگر پاک دست ترین مدیران به کار گرفته شوند،بدلیل عدم وجود بستر نظام مند سیستمی ، ناکارامدی سازمان ،دیر یا زود به چشم می آید . شاید در این حالت هیچگونه سوء استفاده ای مشاهده نشود ، لیکن سازمان با موجی از نارضایتی ذینفعان مواجه می شود . این حالت را می توان به این مورد تشبیه کرد که یک انسان با ویژگیها و صفات خوب انسانی ، سلامت جسمی نداشته باشد یا ازیک بیماری مزمن ساختاری مثل سرطان رنج ببرد . دیر یا زود این انسان ، کارائی خود را از دست می دهد . 

 تنها در دوحالت A,B است که سازمان همچون گاوصندوق پولادی می ماند که امکان بازکردن قفل آن وجود ندارد .بدیهی است که ایده آل ترین حالت برای سازمانها گزینه A است .

 در مورد گزینه B می توان گفت که بدلیل آنکه تمام تراکنشها و فعالیتهای منجر به تصمیم، توسط سیستم قابلیت ردیابی دارد ،انگیزه برای سوء استفاده از بین می رود . در واقع بدلیل آنکه سازمانها ، براحتی نمی توانند انسانها را به خوبی بشناسند ، بهتر است در زمان طراحی سیستمها با رویکرد گزینه B اقدام کنند . یعنی فرض را بر آن بگذارند که جوری سیستم و الزامات مربوط به آن را طراحی کنند که حتی ناسالم ترین افراد نتوانند از آن سوء استفاده کنند . در این حالت ، حتی اگر فرد سالم هم پیدا نشود ، خیلی جای نگرانی وجود ندارد. 

🔺

نکته آخر : اگر دقت کرده باشید عابربانکها با رویکرد B طراحی شده اند . فکر می کنید ،چرا امکان سوء استفاده از دستگاههای عابر بانک وجود ندارد؟  با اینکه در جامعه انواع و اقسام  انسانهای ناسالم وجود دارد . حتی در مواردی هم که سوء استفاده مشاهده شده است ،بدلیل سوء استفاده از انسانهای با آگاهی کم و مشکل در زیرساخت آن عابر بانک خاص بوده است .