خطاهای ذهنی که می توانند مانع تصمیم گیری درست شوند (خطای یازدهم : تمرکزبرنکات برجسته)

خطای یازدهم: تمرکزبرنکات برجسته  (Salience Bias)

🔻

تمایل افراد به تمرکز و قضاوت در مورد یک شخص یا وضعیت ، براساس ویژگیهای برجسته و صفات موجود آن شخص یا وضعیت را خطای تمرکز بر نکات برجسته می گویند .     

به مثالهای زیر دقت کنید: 

1- تصور کنید که یک نفر تازه در سازمان شما استخدام شده باشد. بعد از گذشت چندماه مدیرعامل شرکت ازهمکاران در مورد نحوه برخورد و رفتار آن شخص سئوال می کند . در چنین مواقعی بقیه همکاران اغلب صفات قابل مشاهده و نکات برجسته وی را بیان می کنند و ذهن مدیرعامل ناخواسته بر آن ویژگیها متمرکز می شود وممکن است در آینده دلیل رفتارهای آن شخص را به همان ویژگیهای برجسته ثبت شده در ذهن خود نسبت دهد!   

2- شخصی که در تلویزیون خبر وقوع رفتارهای خشونت آمیزدر شهر محل سکونتش را می بیند ، ناخواسته تحت تاثیر آن خبر قرار گرفته و موقع بیرون رفتن از منزل ، خود را آسیب پذیرتر از قبل می بیند . این در حالیست که به ندرت امکان دارد احتمال وقوع چنین حوادثی نسبت به قبل تغییر کرده باشد. 

3- بسیاری از کودکان و حتی تعدادی از بزرگسالان! ازتنهایی رفتن به اتاق تاریک یا کوچه تاریک می ترسند . در واقع تاریکی ، عدم شفافیت و ابهام در محیط را با خود به همراه دارد و ذهن انسان از ابهام نگران و گریزان است . این نوع نگرانی و ترس به عنوان نکات برجسته پدیده تاریکی در ذهن ثبت شده و به محض قرارگیری در همان وضعیت ، دوباره توسط ذهن فراخوانی می شود . 

4- در مقوله ازدواج بسیاری از جوانان صرفاً بر اساس وضعیت ظاهری و وضعیت مالی طرف مقابل ، زوج خود را انتخاب می کنند و تصمیم به ازدواج می گیرند! جای بسی تعجب است که بسیاری از جوانان حتی از این هم فراتر رفته و به صورت مجازی و از طریق چت اینترنتی عاشق می شوند وتصمیم به ازدواج می گیرند وهمان وضعیت ظاهری و مادی نیز ملاک انتخابشان نیست! 

🔺

تمایل به تمرکز بر نکات برجسته می تواند منجر به برداشتهای نادرست ، پیش داوری ها و قضاوتهای سطحی در مورد افراد، وضعیت ها و پدیده ها شود . هرگز نمی توان از روی ظاهر و یا حتی آگاهی از تعدادی نکات برجسته در مورد یک شخص یا یک وضعیت یا یک پدیده نظر قطعی داد و تصمیم گرفت .